صنعت بیمه در ایران

به گزارش روابط عمومی شرکت سرمایه‌گذاری توسعه نور دنا، مجتبی حیدری، نایب رئیس هیأت مدیره‌ و مدیرعامل شرکت بیمه اتکایی ایران‌ معین، در سلسله نشست‌های شرکت توسعه نور دنا با موضوع «تحلیل صنعت بیمه» اظهار کرد: عملیات بیمه‌گری در بیشتر شرکت‌های بیمه‌ای در کشور زیان‌ده است. عمده بیمه‌ها در کشور شامل بیمه‌ بازرگانی و بیمه‌ اجتماعی می‌شوند. بیمه‌های بازرگانی مشتمل بر بیمه‌های خصوصی می‌شوند و بیمه‌های اجتماعی جز بیمه‌های درمانی دسته‌بندی می‌شوند. فعالیت اغلب بیمه‌های بازرگانی در ایران سودده نیست.

او با اشاره به اینکه در صنعت بیمه در کنار عملیات بیمه‌گری به سرمایه‌گذاری توجه شایانی شده است، گفت: در سال 1400، حق بیمه تولیدی در کشور 115 همت بوده است. شرکت‌های بیمه‌ای از این حق بیمه، 57 درصد خسارت پرداخت کرده‌اند که معادل 65 همت بوده است. این در حالی است که حق بیمه در سال 1401 به 175 همت و پرداخت خسارت 100 همت (معادل 56 درصد حق بیمه) بوده است.

او با اشاره به آمار اولیه عملکرد بیمه در سال 1401 گفت: حق بیمه در سال 1401 نسبت به سال گذشته به دلیل افزایش قیمت دیه، 50 درصد افزایش داشته است. طی سال گذشته، رشته ثالث با 31.29 درصد و رشته درمان با 26.16 درصد بیشترین میزان حق بیمه را به خود اختصاص داده و بیشترین خسارت‌های پرداختی نیز به رشته درمان با 35.72 درصد و سپس رشته ثالث با 33.65 درصد بوده است.

مدیرعامل شرکت بیمه اتکایی ایران‌ معین ادامه داد: با مروری بر صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه‌ای و با درنظر گرفتن انواع ذخایری که این شرکت‌ها از آنها برخوردارند، عملیات بیمه‌گری سودده نبوده است.

به گفته حیدری، آنچه که در عملیات بیمه‌گری باید رخ دهد این است که آنها بتوانند به موقع پول را وصول کنند و بتوانند تا زمان خسارت، منابع مالی موجود را مدیریت تا از طریق سرمایه‌گذاری خود، ارزش افزوده ایجاد کنند.

او با اشاره به اینکه پرتفوی صنعت بیمه در مقایسه با دو صنعت بانک و بورس از وضعیت متفاوتی برخوردار است، تصریح کرد: حدود 65 درصد پرتفوی صنعت بیمه شامل رشته‌های ثالث و درمان می‌شود. غالبا رشته ثالث از سقف خسارت عبور می‌کند و رشته درمان به واسطه نرخ‌شکنی‌های انجام شده در آن، همانند بیمه ثالث، زیان‌ده است. متاسفانه اعمال کنترل بر بیمه‌های تکمیلی محدود است و تقلب در این‌گونه بیمه‌ها بسیار رخ می‌دهد و فرانشیز نیز در این رابطه راهگشا نبوده است.

معکوس شدن بیمه اتکایی؛ چالش بزرگ صنعت بیمه

حیدری «معکوس شدن بیمه اتکایی پس از تحریم» را از دیگر مشکلات صنعت بیمه در کشور برشمرد و افزود: از اصول اولیه و مهم بیمه در تمامی رشته‌‌های بیمه این است که ریسک بیمه شده تا جایی که ممکن است در سطح منطقه توزیع شود. بیمه اتکایی، امکان پاسخگویی به خسارت‌هایی که در طول زمان اعتبار قرارداد به وقوع ‌‌‌می‌پیوندد را برای شرکت بیمه واگذارنده به وجود‌‌‌ می‌آورد. به بیانی دیگر، بیمه‌گر اتکایی، بیمه‌گر واگذارنده را در مقابل زیان‌های سنگین مالی که ممکن است با وقوع خسارت‌های بزرگ یا تعداد زیادی خسارت در ابعاد کوچک و متوسط که در یک زمان محدود وارد شوند، حمایت ‌‌‌می‌کند.

او با بیان اینکه بخشی از بیمه اتکایی اجباری و بخش دیگری اختیاری است، عنوان کرد: مقرر شده از سهم بیمه اتکایی اجباری کاسته شده و به سهم بیمه اتکایی اختیاری افزوده شود. به بیانی دیگر، ریسک‌هایی که برای پوشش دوم و بیمه‌هایی که باید دوباره بیمه شوند، برعهده شرکت‌های بیمه‌ای اتکایی قرار می‌گیرد.

او با بیان اینکه اصل اتکایی در بیمه به معنای توزیع جهانی یا منطقه‌ای ریسک است، ابراز کرد: پس از تحریم‌ها، توزیع ریسک بیمه اتکایی کشور به منطقه جغرافیایی کشور ایران محدود شد. در حالی که پیشتر، ایران ریسک‎های خود را به کشورهای منطقه منتقل می‌کرد و توزیع ریسک اتفاق می‌افتاد. پس از تحریم، شرکت‌های بیمه برای پوشش اتکایی، راهی جز واگذاری ریسک‌های خود در داخل کشور ندارند.

مدیرعامل شرکت بیمه اتکایی ایران‌ معین با اشاره به تاسیس صندوق اتکایی ویژه تحریم گفت: یکی از اقدامات بیمه مرکزی برای مدیریت تحریم‌ها و حل مشکلاتی که در استفاده از بیمه‌ اتکایی خارجی وجود داشت، موضوع تأسیس صندوق اتکایی ویژه تحریم با اختصاص بودجه 500 میلیون دلاری بود. در شرایط تحریمی، بیمه مرکزی و صندوق ویژه تحریم در ارائه پوشش‌های اتکایی شرکت‌های بیمه، نقش تعیین کننده‌ای را داشته و دارند.

حیدری با اشاره به تصمیمات فعلی برای افزایش ضریب نفوذ بیمه، اظهار کرد: از ابتدای دولت فعلی برای این منظور تصمیم گرفته شد بیمه‌های تخصصی در دستورکار قرار گیرند؛ به بیان دیگر، بیمه مرکزی اجازه تاسیس بیمه عمومی به هیچ شرکت بیمه‌ای را صادر نمی‌کند، مگر اینکه شرکت بیمه‌ای تخصصی همانند بیمه زندگی تاسیس شود.

او با اشاره به فلسفه بیمه زندگی گفت: بیمه زندگی، سرمایه‌گذاری برای آینده بوده است؛ با افزایش نرخ تورم در کشور، نه تنها سال به سال بیمه‌‎های زندگی سهم بیشتری پیدا نکرد، بلکه ابطالی‌های این بیمه نیز بیشتر شد و این نکته نشان می‌دهد بیمه زندگی تناسبی با نرخ تورم در کشور نداشته است. کاهش فروش بیمه زندگی برای خانوارها و کاهش سهم بیمه‌های مسئولیت از سبد کسب‌وکارها یکی از آثار تورم و رکود اقتصادی بر صنعت بیمه است.

از شاخص توانگری تا توانایی ایفای تعهدات

حیدری با بیان اینکه شاخص توانگری شاخصی برای مقایسه عملکرد و توانایی ایفای تعهدات شرکت‌های بیمه‌ای است، تصریح کرد: توانگری در صنعت بیمه مفهومی مشابه با کفایت سرمایه در نظام بانکی دارد و هر چه میزان این شاخص بالاتر باشد، بیانگر پذیرش بهتر ریسک شرکت و ارائه خدمات بهتر است. به بیان دیگر، توانگری مالی شرکت بیمه نشان‌گر اعتبار و قدرت آن شرکت در پرداخت خسارت‌های بالا و قبول ریسک‌های سنگین است. بنابراین، هرچه توانگری مالی شرکت بیشتر باشد، این اطمینان را به مشتریان می‌دهد که با سرعت بیشتر و عملکرد بهتری خسارت را پرداخت کند.

او با اشاره به اینکه توانگری مالی نسبت سرمایه موجود به سرمایه مورد نیاز است، گفت: سرمایه موجود، ارزش دارایی‌های قابل قبول به همراه مازاد ارزش روز نسبت به ارزش دفتری دارایی‌های ثابت منهای بدهی‌های موسسه بیمه است. سرمایه الزامی نیز به معنای حداقل سرمایه‌ای است که موسسه بیمه باید برای پوشش ریسک‌هایی که در معرض آن است در اختیار داشته باشد.

او میزان کف توانگری مالی شرکت‌های بیمه در ایران را عدد 100 برشمرد و افزود: 5 سطح برای نسبت توانگری مالی شرکت‌های بیمه‌ای در نظر گرفته می‌شود.

او با اشاره به حداقل سرمایه برای تاسیس شرکت بیمه‌ای عنوان کرد: حداقل سرمایه برای تاسیس یک شرکت بیمه‌ای، مبلغ 300 میلیارد ریال است و بیمه ایران رکورددار میزان سرمایه در کشور است و پس از این شرکت بیمه‌ای، بیمه‌های پاسارگاد، ملت، البرز و آسیا قرار دارند. بیشتر شرکت‌های بیمه‌ای در بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران پذیرفته شده‌اند.

اوراق بیمه اتکایی؛ پیونددهنده بازار سرمایه و بازار بیمه

در انتهای این نشست، مدیرعامل شرکت بیمه اتکایی ایران‌ معین با بیان اینکه از طریق اوراق بیمه اتکایی، بازار بیمه بخشی از ریسک عملیات بیمه اتکایی خود را به بازار سرمایه منتقل می‌کند، گفت: اوراق بیمه اتکایی، اوراق بهادار با نامی است که بیانگر مشارکت دارندگان آن در تأمین سرمایه مورد نیاز به‌منظور پذیرش تمام یا بخشی از سبد ریسک بیمه‌ای و عواید ناشی از آن بوده و قابل معامله در بورس‌ها یا بازارهای خارج از بورس است.

او ادامه داد: ساختار این اوراق به گونه‌ای است که در ازای پذیرش مخاطرات بیمه‌ای، نسبت به سایر اوراق بهادار مشابه، سود بیشتری را عاید سرمایه‌گذاران می‌کند. بیمه مرکزی یا شرکت‌های بیمه، با رعایت مقررات مربوطه می‌توانند از طریق اوراق بیمه اتکایی، نسبت به انجام عملیات اتکایی بخشی از مخاطرات بیمه‌ای خود اقدام کنند و در حقیقت در اوراق بیمه اتکایی، انجام عملیات اتکایی از طریق بازار سرمایه انجام می‌گیرد.

حیدری با اشاره به ذخایر اصلی در صنعت بیمه اظهار کرد: ذخایر ریاضی و فنی دو ذخیره اصلی در صنعت بیمه است. ذخیره ریاضی را به‌طور منحصر در بیمه‌های عمر و زندگی در نظر گرفته می‌شود و ذخیره فنی در بیمه‌های عمومی و اتکایی.

او ادامه داد: ذخیره ریاضی همان ذخیره حق بیمه است که از طریق فرمول‌های ریاضی (اکچوئری) محاسبه می‌شود و به‌نوعی دین بیمه‌گر به بیمه‌گزار است. به بیان دیگر، هنگامی‌که شرکت بیمه، حق بیمه‌ها را از بیمه‌گزاران وصول می‌کند، ابتدا هزینه‌های مربوط به بیمه و کارمزد آن را برداشت می‌کند و مقدار باقیمانده را که حق بیمه خالص نام دارد، به دو قسمت حق بیمه پس‌انداز و حق بیمه خطر تقسیم می‌کند. حق بیمه پس‌انداز برای سرمایه‌گذاری مصرف می‌شود و حق بیمه خطر برای پوشش حوادث احتمالی در آینده در نظر گرفته می‌شود.

به گزارش روابط عمومی شرکت سرمایه‌گذاری توسعه نور دنا، این شرکت از سال گذشته اقدام به برگزاری منظم نشست‌های تخصصی با کارشناسان اقتصادی و مالی کرده و نشست تخصصی «تحلیل صنعت» سومین نشست در سال جاری بوده است.